Sustentabilidad y transporte desde un enfoque de jerarquización para la ciudad de Mexicali, Baja California
DOI:
https://doi.org/10.24201/edu.v35i1.1920Palabras clave:
desarrollo sustentable, jerarquización, transporte sustentable, sistema de transporteResumen
El presente trabajo tiene como objetivo general examinar los principios de sustentabilidad en el sistema de transporte de la ciudad de Mexicali, Baja California, desde un enfoque de jerarquización.
El transporte como actividad debería conllevar el desarrollo de sistemas sostenibles, incluidos energía eficiente, sistemas multimodales de transportación, sistemas de comunicación –en especial del transporte público–, así como combustibles y vehículos limpios (Zhang y Ferrari, 2013, p. 1).
Los resultados muestran que en el sistema de transporte de la ciudad no están integrados los principios de sustentabilidad: accesibilidad, movilidad, planeación urbana, redes, entre otros.
Citas
Banister, D. (2012). Transport and economic development: Reviewing the evidence. Transport Reviews, 32(1), 1-2. Recuperado de https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/01441647.2011.603283
Barba-Romero, S. (1996). Manual para la toma de decisiones multicriterio (Documento de investigación). Santiago de Chile: Comisión Económica para América Latina y el Caribe, Instituto Latinoamericano y del Caribe de Planificación Económica y Social. Recuperado de https://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/30558/S9610003_es.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Beria, P., Maltese, I. y Mariotti, I. (2011). Comparing cost benefit and multi-criteria analysis: The evaluation of neighborhoods sustainable mobility. Ponencia presentada en la XIII Riunione Scientifica, Società Italiana degli Economisti dei Trasporti. Messina, Italia, 16 y 17 de junio. Recuperado de https://www.researchgate.net/publication/266869527
Bryceson, D. F., Maunder D. A., Mbara, T. C., Kibombo, R., Davis, A. S. y Howe, J. D. (2003). Sustainable livelihoods, mobility and access needs. Londres: Department for International Development.
Casado, J. (2008). Estudios sobre movilidad cotidiana en México. Scripta Nova. Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales, 12(273). Recuperado de http://www.ub.edu/geocrit/sn/sn-273.htm
Comisión de las Comunidades Europeas. (2005). Revisión en 2005 de la estrategia de la Unión Europea para un desarrollo sostenible: primer balance y orientaciones futuras. Bruselas, Bélgica.
Comisión de las Comunidades Europeas. (2015). Informe sobre movilidad urbana sostenible. Bruselas, Bélgica: Comisión de Transporte y Turismo. Recuperado de http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-8-2015-0319_ES.html
Corona-Zambrano, E. A. y Rojas-Caldelas, R. I. (2009). Calidad del aire y su incorporación en la planeación urbana: Mexicali, Baja California. Estudios Fronterizos, 10(20), 79-102. Recuperado de http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=53012159003
De Brucker, K., Macharis, C. y Verbeke, A. (2015). Two-stage multi-criteria analysis and the future of intelligent transport systems-based safety innovation projects. The Institution of Engineering Technology Intelligent Transport Systems, 9(9), 842-850. Recuperado de https://digital-library.theiet.org/content/journals/10.1049/iet-its.2014.0247
Dempster, A. P. (1967). Upper and lower probabilities induced by a multivalued mapping. The Annales of Mathematical Statistics, 38(2), 325-339. Recuperado de https://projecteuclid.org/euclid.aoms/1177698950
Deng, Y., Chan, F., Ying, W. y Wang, D. (2011). A new linguistic MCDM method based on multiple-criterion data fusion. Journal Expert Systems with Applications: An International Journal, 38(6), 6985-6993. Recuperado de https://doi.org/10.1016/j.eswa.2010.12.016
Diappi, L., Bolchi, P. y Concilio, G. (2010). Assessing sustainability in urban design: The ANP (Analytic Network Process). Ponencia presentada en el 5th Congress of Italian Association of System Research, 14 y 15 de octubre.
Dur, F., Yigitcanlar, T. y Bunker, J. M. (2009). A decision support system for sustainable urban development: The integrated land use and transportation indexing model. Actas de la Second Infrastructure Theme Postgraduate Conference 2009, Queensland University of Technology, Brisbane, Australia. Recuperado de https://eprints.qut.edu.au/29540/1/c29540.pdf
Eliasson, J., Börjesson, M., Odeck, J. y Welde, M. (2015). Does benefit-cost efficiency influence transport investment decisions? Journal of Transport Economics and Policy, 49(3), 377-396. Recuperado de https://www.academia.edu/21460726/Does_Benefit_Cost_Efficiency_Influence_Transport_Investment_Decisions
Glaister, S. (1999). Observations on the new approach to the appraisal of road projects. Journal of Transport Economics and Policy, 33(2), 227-234. Recuperado de https://www.jstor.org/stable/20053808?seq=1#metadata_info_tab_contents
Goldman, T. y Gorham, R. (2006). Sustainable urban transport: Four innovative directions. Technology in Society, 28, 261-273. Recuperado de http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.454.5742&rep=rep1&type=pdf
Goudzwaard, B. (1970). Ongeprijsde schaarste. Expretiale of ongecompenseerde effecten als economischtheoretisch en economisch-politiek probleem. La Haya, Países Bajos: Van Stockum.
Grajales-Quintero, A., Serrano-Moya, E. D. y Hahn Von-H, C. M. (2013). Los métodos y procesos multicriterio para la evaluación. Luna Azul, 36, 285-306. Recuperado de http://www.scielo.org.co/pdf/luaz/n36/n36a14.pdf
Handy, S. (2002). Accessibility vs. mobility-enhancing strategies for addressing automobile dependence in the U.S. University of California at Davis, Department of Environmental Science and Policy.
Hueting, R. (1970). Wat is de natuur ons waard? Een econoom over milieuverslechtering. Baarn, Países Bajos: Wereldvenster.
Instituto Mexicano para la Competitividad (IMCO). (2010). Índice de Competitividad Urbana 2010. Ciudad de México: Instituto Mexicano para la Competitividad. Recuperado de https://imco.org.mx/indices/
Instituto Nacional de Ecología (INE). (2010). Diagnóstico sobre compuestos tóxicos en aire ambiente y caracterización espacial de fuentes de emisión y meteorología en la Región Fronteriza de Baja California. Ciudad de México: Instituto Nacional de Ecología / Molina Center for Energy and the Environment / Centro Nacional de Investigación y Capacitación Ambiental / Universidad Nacional Autónoma de México, Centro de Ciencias de la Atmósfera / Universidad Autónoma de Estado de México, Centro de Investigaciones Químicas.
Instituto Nacional de Estadística y Geografía (INEGI). (2016). Principales resultados por localidad 2016. Estadísticas de vehículos de motor registrados. Mexicali, B.C. México: Instituto Nacional de Estadística y Geografía.
Instituto de Políticas para el Transporte y el Desarrollo (ITDP). (2012). Transformando la movilidad urbana en México. Ciudad de México: Instituto de Políticas para el Transporte y el Desarrollo. Recuperado de http://mexico.itdp.org/documentos/transformando-la-movilidad-urbana-en-mexico/
Islas, V., Moctezuma, E., Hernández, S., Lelis, M. y Ruvalcaba, J. (2011). Urbanización y motorización en México (Documento de Investigación, núm. 362). Ciudad de México: Instituto Mexicano del Transporte / Secretaría de Comunicaciones y Transportes. Recuperado de https://imt.mx/archivos/Publicaciones/PublicacionTecnica/pt362.pdf
Jeon, C. M., Amekudzi, A. A. y Guensler, R. (2010). Evaluating plan alternatives for transportation system sustainability: Atlanta Metropolitan Region. International Journal of Sustainable Transportation, 4(4), 227-247. Recuperado de https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/15568310902940209?needAccess=true
Keeney, R. y Raiffa, H. (1993). Decisions with multiple objectives. Preferences and value tradeoffs. Cambridge: Cambridge University Press.
Kennedy, C., Cuddihy, J. y Engel-Yan, J. (2007). The changing metabolism of cities. Journal of Industrial Ecology, 11(2), 43-59. Recuperado de https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1162/jie.2007.1107
La Paix, L. C. y López, M. E. (2011). Metodología propuesta para la evaluación de planes de movilidad urbana sostenible. Ponencia presentada en el VIII Congreso de Ingeniería de los Transportes (CIT-2008), La Coruña, España.
Litman, T. (2012). Evaluating accessibility for transport planning measuring people’s ability to reach desired goods and activities. Ponencia presentada en el 87th Transportation Research Board Annual Meeting.
Logit México. (2012). Proyecto de modernización del sistema municipal del transporte troncal, línea exprés-1 de la ciudad de Mexicali, B.C.: con un sistema de autobuses rápidos troncales BRT. Mexicali, B.C. XX Ayuntamiento de Mexicali / Logística Informática y Transporte. Recuperado de http://www.fonadin.gob.mx/wp-content/uploads/2016/08/ACB_MEXICALI.pdf
Moreno Jiménez, J. M. (2002). El proceso analítico jerárquico (AHP). Fundamentos, metodología y aplicaciones. Revista Electrónica de Comunicaciones y Trabajos de ASEPUMA, 1, 28-77. Recuperado de https://users.dcc.uchile.cl/~nbaloian/DSS-DCC/ExplicacionMetodoAHP(ve%20rpaginas11-16).pdf
Munda, G., Nijkamp, P. y Rietveld, P. (1995). Qualitative multicriteria methods for fuzzy evaluation problems: An illustration of economic-ecological evaluation. European Journal of Operational Research, 82(1), 79-97. Recuperado de https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0377221793E02502
Novačko, L., Ćavar, I. y Hozjan, D. (2008). Selection of LRT system track gauge using multi-criteria decision-making (City of Zagreb). WIT Transactions on the Built Environment, 101(7), 167-173. Recuperado de https://www.witpress.com/elibrary/wit-transactions-on-the-built-environment/101/19398
Organización para la Cooperación y el Desarrollo Económico (OCDE). (1996). Towards sustainable transportation. The Vancouver Conference, Vancouver, British Columbia. Recuperado de http://www.oecd.org/greengrowth/greening-transport/2396815.pdf
Organización de las Naciones Unidas (ONU). (1987). Nuestro futuro común. Informe de la Comisión Mundial sobre el Medio Ambiente y el Desarrollo. Ginebra, Suiza: Organización de las Naciones Unidas. Recuperado de https://undocs.org/es/A/42/427
Pacheco, J. F. y Contreras, E. (2008). Manual metodológico de evaluación multicriterio para programas y proyectos (Documento de Investigación, núm. 58). Comisión Económica para América Latina y el Caribe, Instituto Latinoamericano y del Caribe de Planificación Económica y Social. Recuperado de https://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/35914/1/manual58_es.pdf
Parry, I., Walls, M. y Harrington, W. (2007). Automobile externalities and policies. Journal of Economic Literature, 45(2), 373-399. Recuperado de https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/jel.45.2.373
Pérez Brambila, J. (2010). Impactos urbanos de los fraccionamientos abiertos y cerrados al oriente de Mexicali desde el enfoque del desarrollo sustentable. Ponencia presentada en el 6to. Congreso Internacional Ciudad y Territorio Virtual, Mexicali, 5 a 7 de octubre.
Prince, A. (1999). The new approach to the appraisal of road projects in England. Journal of Transport Economics and Policy, 33(2), 221-226. Recuperado de https://www.jstor.org/stable/20053807?seq=1#metadata_info_tab_contents
Rossi, R., Gastaldi, M. y Gecchele, G. (2012). Sustainability evaluation of transportation policies: A fuzzy-based method in a “what to” analysis. En V. Snásel, P. Krömer, M. Kóppen y G. Schaefer (eds.), Soft computing in industrial applications (pp. 315-326). Springer.
Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98. Recuperado de http://www.rafikulislam.com/uploads/resourses/197245512559a37aadea6d.pdf
Shiau, T. A. y Liu, J. S. (2013). Developing an indicator system for local governments to evaluate transport sustainability strategies. Ecological Indicators, 34, 361-371. Recuperado de https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1470160X1300232X
Timilsina, G. R. y Dulal, H. B. (2009). Regulatory instruments to control environmental externalities from the transport sector. European Transport, 41, 80-112. Recuperado de https://core.ac.uk/download/pdf/41174701.pdf
Torres, S. (2014). El análisis coste-beneficio aplicado al medioambiente: repaso metodológico, críticas y problemática asociada. Revista Científica Vozes dos Vales, 6(3), 2-10. Recuperado de http://site.ufvjm.edu.br/revistamultidisciplinar/files/2014/10/El-an%C3%A1lisis-coste-beneficio-aplicado-al-medioambiente.pdf
Tudela, A., Akiki, N. y Cisternas, R. (2006). Comparing the output of cost benefit and multi-criteria analyses. An application to urban transport investments. Transportation Research Part A: Policy Practice, 40(5), 414-423. Recuperado de https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0965856405001102
U.S. Deparment of Energy Information Administration. (2006). Annual Energy Review. Washington, DC: Office of Energy Markets and End Use.
U.S. Department of Transportation, Bureau of Transportation Statistics. (2005). State transportation statistics. Washington, DC: Research and Innovative Technology Administration.
Ustran. (2007). Diagnóstico sobre la red de transporte público de la ciudad de Mexicali, Baja California. México: Urbanismo y Sistemas de Transporte, S.A.
Valdés, M. (1998). Evaluación de impacto proyecto: gestión de procesos organizacionales en jóvenes mapuche de las unidades vecinales 12 y 13, comuna de Cerro Navia. Chile (Documento de Investigación Mapumet, núm. 2). Recuperado de https://www.mapunet.org/documentos/mapuches/evalimpac.pdf
Wolman, A. (1965). The metabolism of the cities. Scientific American, 213(3), 178-193. Recuperado de https://www.jstor.org/stable/24931120?seq=1#page_scan_tab_contents
Zhang, L., Ji, M. y Ferrari, N. (2013). Comprehensive highway corridor planning with sustainability indicators (Informe núm. MD-13-SP109B4Q). Maryland State Highway Administration. Recuperado de https://www.roads.maryland.gov/OPR_Research/MD-13-SP109B4Q-Comprehensive-Highway-Corridor-Planning-with-Sustainability-Indicators_Report.pdf
Zheng, J., Atkinson-Palombo, C., McCahill, C., O’Hara, R. y Garrick, N. (2011). Quantifying the economic domain of transportation sustainability. Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, 2242(1), 19-28. Recuperado de https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.3141/2242-03
Zuk, M., Tzintzun, M. G. y Rojas, L. (2007) Tercer almanaque de datos y tendencias de la calidad del aire en nueve ciudades mexicanas. Ciudad de México: Semarnat / INE. Recuperado de https://sinaica.inecc.gob.mx/archivo/informes/3erAlmanaque.pdf
Publicado
Cómo citar
-
Resumen2455
-
PDF725
-
HTML679
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2019 Estudios Demográficos y Urbanos
Esta obra está bajo una licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-SinObraDerivada 4.0 Internacional